Inleiding
De kantonrechter te Almelo vonniste op 30 oktober 2007 dat de aanbetaling op een oldtimer door de (beoogde) verkoper aan de (beoogde) koper moet worden terugbetaald. De koper zag namelijk van de auto af na een proefrit. Hem beviel te auto niet, terwijl deze op zich wel prima in orde was. Het ging als volgt.
De verkoper heeft via de internetpagina marktplaats.nl een Mercedes Benz, type 220S ponton, bouwjaar 1958 te koop aangeboden. De koper heeft belangstelling getoond, de auto bekeken en is met de verkoper in onderhandeling getreden. Op de dag dat de koper de auto bekeek waren de weersomstandigheden van dien aard dat partijen afspraken de proefrit later op een mooie dag te maken. Aansluitend aan het bezoek waarbij de auto bekeken werd, zond koper een e-mailbericht naar verkoper met de navolgende inhoud:
“We gaan dus verder. Koopprijs € 20.000 onder voorbehoud van een goede proefrit en stalling t/m eind april (dan krijg ik stallingsruimte opgeleverd. Morgen zal ik € 2.000 overmaken als cautie en dan maken we op een mooie dag in maart de proefrit. Slaagt de wagen, dan betaal ik meteen de rest, schrijven we hem over en verzeker ik hem. Zo was het wel ongeveer afgesproken, nietwaar? mail mij even je rekeningnummer voor de overboeking?”.
In maart 2007 heeft koper de proefrit gemaakt. Na terugkeer deelde de koper direct aan de verkoper mee dat de auto niet aan zijn verwachtingen voldeed. De koper stelde zich in een brief van 19 maart 2007 gericht aan de verkoper op het standpunt dat daarmee geen koopovereenkomst tot stand was gekomen c.q. annuleerde de koop. Hij verzocht de verkoper het betaalde bedrag van € 2.000,-- te restitueren. De verkoper heeft dit, ook na aanmaning en herhaalde sommaties, geweigerd
De visie van de koper
De koper vordert dat de verkoper wordt veroordeeld tot betaling van € 2.000 te vermeerderen met € 357 buitengerechtelijke incassokosten. De koper stelt zich op het standpunt dat tussen partijen een koopovereenkomst tot stand is gekomen onder de ontbindende voorwaarde van een geslaagde proefrit. Het bedrag van € 2.000,-- heeft hij uit eigen beweging betaald om aan de verkoper te tonen dat zijn belangstelling voor de auto serieus was. Tijdens de proefrit bleek de koper dat de rijeigenschappen van de auto niet voldeden aan het beeld dat hij daarvan, mede op basis van mededelingen van de verkoper, had gekregen. Volgens de koper reed de auto bij alle snelheden schokkerig, sloeg de motor vaak af en was de motor zonder gebruik van de choke ”niet aan de praat te houden”. Daarnaast vond hij de auto, vooral bij hogere snelheden erg luidruchtig. Dat woog voor de koper zwaar, omdat hij de auto vrijwel dagelijks wilde gebruiken en daarbij regelmatig grotere afstanden over de snelweg zou moeten rijden. De koper stelt dat hij de verkoper vooraf heeft geïnformeerd over het voorgenomen gebruik. De verkoper had daarop meegedeeld dat de auto met gemak 160 km/u kon halen, zodat met een kruissnelheid van 120 km/u comfortabel te rijden zou zijn. Tijdens de proefrit bleek dat de werkelijkheid anders was. In dat opzicht was er volgens de koper ook sprake van non-conformiteit. Met de mededeling van de koper, gedaan na de proefrit, inhoudende dat de auto niet aan zijn verwachtingen voldeed, trad de ontbindende voorwaarde in werking en is de koopovereenkomst ontbonden. De vekoper dient uit dien hoofde de betaalde € 2.000 terug te betalen. De koper stelt daarnaast dat de verkoper hem dat na de proefrit ook heeft toegezegd.
De visie van de verkoper
De verkoper concludeert tot afwijzing van de vordering. Hij stelt daartoe dat hij de betaling van de koper heeft opgevat en ook mocht opvatten als een betaling van handgeld als zekerheid dat uitvoering zou worden gegeven aan de tussen partijen tot stand gekomen koopovereenkomst. De koper verliest het handgeld indien hij zijn verbintenissen uit de koopovereenkomst niet nakomt, tenzij het niet nakomen aan de verkoper te wijten zou zijn. Dat laatste is volgens de verkoper niet het geval. Het chassis, de carrosserie en de motor van de auto waren in een goede staat van onderhoud. Hij overlegt daartoe een taxatierapport van 22 juli 2005 waaruit dat kan blijken en stelt voorts dat de auto APK-gekeurd was. Hij betwist dat de auto tijdens de proefrit de door de koper geschetste gebreken vertoonde. Ook betwist hij dat sprake zou zijn van non-conformiteit. De auto zou uitstekend geschikt zijn om proefritten mee te rijden, maar uiteraard niet om mee te racen. Dat mocht de koper, als kenner van oldtimers, ook niet verwachten. Het was de verkoper bovendien ten tijde van het sluiten van de koopovereenkomst niet bekend dat de koper de auto vooral wilde gaan gebruiken voor langere snelwegritten. De verkoper stelt ook nog dat het op de weg van de koper lag om voorafgaand aan de koop de auto te inspecteren. Er is volgens de verkoper sprake van een eenzijdige afbreking van de overeenkomst door de koper, zonder enige objectieve redelijke grond. Ten onrechte vordert hij daarom teruggave van het handgeld.
De verkoper betwist daarnaast separaat de verschuldigdheid van buitengerechtelijke incassokosten. Hij stelt dat de incassowerkzaamheden enkel hebben bestaan uit het versturen van een tweetal sommatiebrieven en dat de gevorderde incassokosten ook niet nader zijn gespecificeerd.
Het oordeel van de kantonrechter
Bij de beoordeling van de geschilpunten dient de tekst van het e-mailbericht van
15 februari 2007 als uitgangspunt. Uit de omstandigheid dat de verkoper in reactie op dit
e-mailbericht zijn bankrekeningnummer heeft doorgegeven, waarop de koper vervolgens
€ 2.000 heeft overgemaakt, zonder dat de verkoper enige opmerking heeft gemaakt over de inhoud van het e-mailbericht, mag worden afgeleid dat de verkoper instemde met de weergave van de afspraken zoals de koper die in dat bericht had geformuleerd.
Op basis van de stellingen van partijen en de bewoordingen van het e-mailbericht komt de kantonrechter tot de conclusie dat partijen, na het aanbod van de verkoper via Marktplaats.nl en na het bezichtigen van de auto, de onderhandelingen hebben geopend. Daarbij is ten aanzien van de auto in kwestie overeenstemming bereikt over de koopprijs en het afleveringsmoment, waarmee de koopovereenkomst tot stand is gekomen, met dien verstande dat de werking van de hieruit voortvloeiende verbintenis tot (volledige) betaling werd opgeschort totdat een geslaagde proefrit zou zijn gemaakt en de verbintenis tot aflevering totdat de koper zou beschikken over stallingsruimte, maar uiterlijk eind april 2007. De laatstgenoemde voorwaarde is voor de beoordeling van deze zaak verder niet van belang en kan buiten beschouwing blijven.
De aldus tussen partijen gesloten overeenkomst moet gekwalificeerd worden als een koopovereenkomst onder de opschortende voorwaarde van een geslaagde proefrit. Het kenmerk van een dergelijke koopovereenkomst is dat het onzeker is of deze ooit werking zal krijgen. Dat is immers afhankelijk van de opschortende voorwaarde in het onderhavige geval omvattende de door de koper bedongen voorwaarde dat de proefrit zou slagen.
Hieruit volgt al dat de door de verkoper gegeven uitleg van de betaalde 2000 euro niet juist kan zijn. Hieruit volgt tevens dat de discussie tussen partijen over de vraag of er sprake was van non-conformiteit in het midden kan blijven. Non-conformiteit wordt immers pas van belang vanaf het moment dat de zaak geleverd is. Zover is het in dit geval niet gekomen.
De volgende vraag is in hoeverre de koper nog vrij was om naar aanleiding van zijn bevindingen tijdens de proefrit de koop te annuleren. De kantonrechter is van oordeel dat de koper contractueel gehouden was met de auto een proefrit te maken, maar dat hij verder vrij was zijn subjectieve gevoelens te volgen. Indien immers de weersomstandigheden in februari 2007 niet zo slecht waren geweest, dan had hij toen die proefrit kunnen maken en ook dan zou hij volledig vrij zijn geweest in zijn beslissing om al dan niet tot koop over te gaan. Uit niets is gebleken dat partijen beoogd hebben die vrijheid op enigerlei wijze te beperken. Op basis van de beschikbare gegevens moet het er voor worden gehouden dat partijen alleen de gebruikelijke volgorde van eerst een proefrit en daarna de aankoopbeslissing vanwege de weersomstandigheden hebben omgedraaid en die afspraak vervolgens gegoten hebben in de vorm van een koopovereenkomst onder opschortende voorwaarde.
Omdat de koper de volle vrijheid bezat op basis van zijn subjectieve inzichten de proefrit als niet geslaagd te beschouwen en op die grond de koop te annuleren, is niet van belang dat de auto APK-gekeurd was en volgens het taxatierapport van juli 2005 in een bijzonder goede staat verkeerde. Deze omstandigheden staan er immers niet aan in de weg dat de koper naar aanleiding van de proefrit van mening kon zijn dat de auto niet fijn liep en naar zijn zin te veel lawaai maakte vooral bij hogere snelheden. Dat zijn natuurlijk subjectieve oordelen, maar die zijn bij het maken van een proefrit evenzeer van belang als de meer objectiveerbare gegevens zoals de (technische) staat van onderhoud. Uiteraard is het wel zo dat de koper zich, ondanks zijn ruime subjectieve (keuze)vrijheid, diende te gedragen conform de eisen die gesteld kunnen worden aan een redelijk en billijk handelend koper. Zo zal hij bijvoorbeeld geen drogredenen mogen opgeven om van de koop af te zien. Het is dan echter aan de verkoper om zulks te stellen en bij betwisting te bewijzen.
De verkoper dient het door de koper betaalde deel van de koopsom ten bedrage van € 2.000,-- te restitueren. De vordering tot vergoeding van buitengerechtelijke kosten zal worden afgewezen. Vergoeding van deze kosten is pas aan de orde wanneer vast staat dat dergelijke kosten daadwerkelijk zijn gemaakt en op zichzelf ook redelijk zijn. De stelling van de verkoper dat de buitengerechtelijke werkzaamheden niet meer hebben omvat dat een tweetal sommatiebrieven heeft de koper onvoldoende weersproken. Als overwegend in het ongelijk gestelde partij zal de verkoper worden veroordeeld in de kosten van deze procedure, tot op heden aan de zijde van de koper begroot op € 590,31.
